فهرست مطالب 

عنوان
  

صفحه

 
1-5-5-2-ریشه ها…………………………………………
16
1-5-5-3-  نیازها و عوامل محیطی …………………….
17
1-5-5-  1-5-6- منشاء، زیستگاه و دامنه پراکندگی گیاه……………….
19
1-5-6- 1-5-7- جادوی زمین آلوئه ورا………………………….
20
1-5-7-     1-5-8- کاربرد گیاهان دارویی در کمک های اولیه………
21
1-5-8-     1-5-9- آلوئه ورا در گذر زمان……..
21
1-5-9-     1-5-10- جنس آلوئه ورا و گونه های آن……………..
22
1-5-10-   1-5-11- تحقیقات و  کاربرد دارویی…………
23
1-5-11-        1-5-12-  گیاه قرن بیستم………………………
26
1-5-12-        1-5-13-  آلوئه ورا در جزیره قشم………………
27
1-5-13-   1-5-14- بازار تجاری و جهانی………………………
27
1-5-14-   1-5-15- ترکیبات شگفت آور آلوئه ورا………………
29
1-5-15-1- راز درمانگری برگ های آلوئه ورا…………..
30
1-5-15-        1-5-16- برگ و محتویات آن……………………
31
1-5-16-    1-5-17- شیوه استفاده………………………
31
1-5-17-        1-5-18- آشنایی با مواد موثر گیاهی……….
32
1-5-18-1- گلیکوزیدها…………………………..
32
1-5-18-2- ساپونین ها………
32
1-5-18-3- تانن ها……………………….
33
1-5-18-4- رزین ها………..
33
فهرست مطالب 

عنوان
  

صفحه
3-6- صفات مورد اندازه گیری…………………………….
48
3-7- چگونگی اندازه گیری صفات مورد آزمایش……………
48
3-7-1- روش اندازه گیری طول برگ………………………………………..
49
3-7-2- روش شمارش تعداد برگ و پاجوش………………….
49
3-7-3-  روش اندازه گیری زیست توده (وزن تر و خشک ریشه و اندام هوایی)……….
49
3-7-4-  روش اندازه گیری وزن تر و خشک برگ……………………………..
50
3-8- محاسبات آماری ……………………………..
50
فصل چهارم:  نتایج و بحث و پیشنهادات………..
51
4-1- مقدمه………………………………….
52
4-2- اثر کاربرد فاضلاب شهری بر عملکرد گیاه آلوئه ورا……………
52
4-2-1-  تعداد برگ……………………………
54
4-2-2- طول برگ………………………………………….
54
4-2-3-  وزن تر  اندام هوائی………………………………
63
4-2-4-  وزن تر برگ……………………………….
66
4-2-5-  وزن تر کل……………………………….
69
4-2-6- وزن خشک برگ………………………………..
72
4-2-7- تعداد پاجوش………………………………….
76
4-3- نتیجه گیری…………………….
79
4-4- پیشنهادها………………………………………………..
80
منابع و ماخذ
 
چکیده

به منظور بررسی تأثیر فاضلاب شهری بر رشد گیاه آلوئه ورا آزمایش بصورت فاکتوریل در قالب طرح کامل تصادفی در سه تکرار در سال زارعی 93-92، در منطقه بویراحمد اجرا شد. فاکتورهای آزمایش شامل، فاضلاب شهری در چهار سطح(آبیاری با آب معمولی(f1)، پساب فاضلاب تصفیه شده شهری(f2)، ترکیب پساب با آب معمولی به نسبت 2 به 1(f3) پساب فاضلاب با آب معمولی به نسبت 1 به  1(f4) و دور آبیاری در سه سطح(5 روز (a1)، 10 روز(a2) و 15 روز(a3)) اجرا شد. ویژگیهای رشد مانند تعداد برگ، طول برگ، وزن تر(اندام هوائی، برگ و کل) و تعداد پا جوش ها مورد اندازه گیری قرار گرفت. نتایج آزمایش نشان داد که کاربرد فاضلاب شهری تأثیر معنی داری بر تعداد برگ، طول برگ، وزن تر(اندام هوائی، برگ و کل)، تعداد پا جوش ها داشت. در سطوح مختلف دور آبیاری بیشترین میانگین تعداد برگ، طول برگ، وزن تر(اندام هوائی، برگ و کل)، تعداد پا جوش ها مربوط به تیمار تنش هر 5 روز یک بار آبیاری(a1) و کمترین میانگین تعداد برگ، طول برگ، وزن تر(اندام هوائی، برگ و کل) و تعداد پا جوش ها مربوط به تیمار تنش هر 15 روز یک بار آبیاری(a3) بود. در سطح بر همکنشی بیشترین میانگین تعداد برگ، تعداد پا جوش، طول برگ و وزن تر(اندام هوائی، برگ و کل)، مربوط به تیمار پساب فاضلاب و آب معمولی به نسبت 1:1 و تنش هر 5روز یک بار آبیاری(f4a1) و کمترین میانگین تعداد برگ، تعداد پا جوش، طول برگ و وزت تر(اندام هوائی، تر و خشک برگ و کل)، مربوط به تیمار پساب فاضلاب و آب معمولی به نسبت 1:2 و تنش هر 15 روز یک بار آبیاری(f3a3) بود. بیشترین اثر افزایشی فاضلاب شهری و دور آبیاری بر صفات کمی گیاه در سطح بر همکنشی، تیمار فاضلاب شهری به نسبت 1:1 و تنش  هر 5روز یک بار آبیاری(f4a1) به دست آمده است. به این ترتیب تیمار فاضلاب شهری به نسبت 1:1 و تنش هر 5 روز یک بار آبیاری(f4a1) باز خوردی عالی از ترکیب فاضلاب شهری و دور آبیاری برای زیست توده در گیاه آلوئه ورا می باشد.

واژه های کلیدی: فاضلاب شهری، آلوئه ورا(Alveo vera. SPP)، دور آبیاری.   

مقدمه و کلیات

 امروزه با توجه به رشد روز افزون صنایع و آلایندگی شدید پساب های شهری و همجواری مراکز شهری، شهری و کشاورزی در بیشتر نقاط کشور، ورود آلاینده های آلی و معدنی به خاک و هم چنین نفوذ این آلودگی ها به منابع آب سطحی و زیرزمینی  به یک نگرانی ملی تبدیل شده است. لذا یافتن راه حل هایی برای رفع این خطرات پیش از بروز فاجعه ای  زیست محیطی در بسیاری از نقاط کشور ضروری  می باشد (ذامیادی و همکاران، 1382). با افزایش سریع جمعیت جهان، فشار بر منابع محدود آب شیرین، افزایش می یابد. کشت آبی، بزرگترین بخش مصرف کنندۀ آب است و با نیازهای متناقص دیگر بخش ها مانند بخش های شهری و خانگی، مواجه می شود. با جمعیت فزاینده و آب کمتری که برای تولیدات کشاورزی در دسترس است، تضمین امنیت غذایی برای نسل های آینده، مبهم است. بخش کشاورزی با چالش هایی برای تولید بیش غذا با آب کمتر بواسطه افزایش بهره وری آب زراعی مواجه است (کیجنیتال، 2003)[1]. رشد روزافزون جمعیت جهان، همگام با گسترش فعالیت های کشاورزی و شهری و همچنین خشکسالی های پی در پی در اکثر کشورهای واقع در کمربند مناطق خشک در سال های اخیر موجب شده است که تقاضا برای آب افزایش شود و منابع آب با کیفیت   مطلوب به اوج بهره برداری خود برسد و در نتیجه فشار بیش از اندازه به منابع آب وارد آید. در نتیجه استفاده از منابع دیگر همچون فاضلاب شهری در آبیاری گیاهان مورد توجه قرار گرفته است. از طرف دیگر با استفاده بهینه از فاضلاب شهری در تغذیه گیاهان می توان تا حدود زیادی از تاثیر نامطلوب زیست محیطی ناشی از رها سازی آنها جلوگیری نمود. آب زیرزمینی و سطحی از مهمترین منابع طبیعی در جهان می باشد، در شرایط کنونی ایران، بخش قابل ملاحظه ای از مصارف آب کشور، به خصوص در بخش شرب، توسط منابع آب زیرزمینی وسطحی تأمین می گردد. بنابراین، حفاظت کیفی از منابع آب از اهمیت زیادی برخوردار است .در بسیاری از موارد آلودگی آب های زیرزمینی، بعد از آلوده شدن چاه های آب شرب شناسایی می شوند. رفع آلودگی آب زیرزمینی بسیار پرهزینه و فرآیندی طولانی است و اغلب زمانی آلودگی تشخیص داده می شود که رفع آلودگی آبخوان تقریباً غیر ممکن می گردد. یکی از راه های مناسب برای جلوگیری از آلودگی آب های زیر زمینی، شناسایی مناطق آسیب پذیر آبخوان و مدیریت  بهره برداری از منابع آب وکاربری اراضی است. آلودگی آب به دلیل تخلیه فاضلاب شهری و صنعتی، وجود فلزات سنگین سمی و مدیریت نامناسب زباله ها ، سلامتی بشر را به صورت جدی تحت تأثیر قرار می دهد و با توجه به حجم عظیم فاضلاب های تولیدی، تلاش برای دستیابی به نحوه دفع مناسب فاضلاب در محیط زیست ضروری می باشد. متداول ترین فلزات سنگین یافت شده در فاضلاب ها، سرب، مس، روی، كادمیم، كروم و نیكل هستند كه این گونه فلزات به دلیل سمیت و عدم تخریب زیستی نه تنها برای گیاهان و حیوانات بلكه برای انسان ها هم ایجاد مشكل كرده و می توانند در بافت های زنده و در نهایت درزنجیره غذایی تجمع حاصل كنند. تكنیك های مختلفی برای كاهش مقدار یون های فلزی از فاضلاب ها وجود دارد كه هر كدام از آن ها دارای مزایا و مضراتی بر اساس سادگی، انعطاف پذیری، مؤثر بودن فرایندها، قیمت، مشكلات تكنیكی و نگهداری می باشند. در نتیجه تكنیك های آسان، مؤثر، مقرون به صرفه و دوستدار محیط زیست برای تیمار فاضلاب ها مورد نیاز است. آلودگی محیط زیست از منابع گوناگون صورت می‌گیرد. با پیشرفت تمدن بشری و توسعه فن‌آوری و ازدیاد روز افزون جمعیت، در حال حاضر دنیا با مشکلی به نام آلودگی در هوا و زمین روبرو شده است که زندگی ساکنان کره زمین را تهدید می‌کند. بطوری که در هر کشور حفاظت محیط زیست مورد توجه جدی دولتمردان است. امروزه وضعیت زیست محیطی به گونه‌ای شده است که مردم یک شهر یا حتی یک کشور از آثار آلودگی در شهر یا کشور دیگر در امان نیستند، تجمع آلاینده ها  به چرخه زندگی انسان و دام ممانعت نمود (هشام و راشد، 2002)[2].

 لذا با توجه به موضوعات اشاره شده در این پژوهش سعی می گردد تاثیر آبیاری با فاضلاب شهری به صورت آبیاری با آب معمولی، پساب فاضلاب تصفیه شده شهری، ترکیب پساب با آب معمولی به نسبت 2 به 1 و پساب فاضلاب با آب معمولی به نسبت 1 به 1 و  دور آبیاری در سه سطح ( 5 روز، 10 روز و 15 روز ) را بر روی رشد و نمو گیاه «آلوئه ورا» مورد بررسی قرار داد.

اهمیت فاضلاب

رشد روز افزون جمعیت جهان، همگام با گسترش فعالیت های کشاورزی و صنعتی در جهت افزایش تامین مواد غذایی از یک سو و خشکسالی های پی در پی در سال های اخیر از سوی دیگر، موجب شده است که منابع موجود آب شیرین در اکثر کشورهای واقع در کمربند مناطق خشک به اوج بهره برداری خود برسد و بالطبع فشار بیش از اندازه به منابع آب وارد آید. ایران جزء کشورهایی است که برداشت آب ازمنابع آب زیرزمینی آن در مقایسه باسایر کشورها به مراتب بیشتر است لذا در شرایطی که کشور به شدت از لحاظ کمبود منابع آب شیرین رنج می برد و در دراز مدت بحران منابع آب به صورت یک مساله جدی مطرح است، بنابراین توجه به منابع غیر متعارف آب یک ضرورت اجتناب ناپذیر می باشد (اروندی و مقدس، 1379). هرچند مواد و عناصر موجود در فاضلاب بسیار قابل توجه بوده و بررسی کلیه آن ها امری مشکل است، لیکن تعدادی از نمایه های شیمیایی و فیزیکی برای آن در نظر گرفته شده که قبل از استفاده برای کشاورزی بایستی مورد ارزیابی قرار گیرند (دای و ال. ال لودک، 1993) [3]. استفاده از فاضلاب به عنوان یک منبع غذایی گیاهی در تولیدات زراعی و یا به منظور حاصلخیزکردن خاک ها ازقدیم الایام در برخی نواحی آسیاه معمول بوده است. اما اطلاعات  مدون در این زمینه و بخصوص در مورد کاربرد پساب در کشاورزی مربوطه به سال 1351 در بنزولای آلمان و سال 1650 در ایدرن بورف اسکاتلند است (جی هارد، 1959؛ روچینگ، 1911؛ استنبیدج، 1975)[4]. با توسعه روش های تصفیه فاضلاب، توجه به استفاده از پساب حاصله از تصفیه خانه ها در کشاورزی افزایش پیدا کرد. بخصوص این که برخی از متخصصان براین باورند که بهترین روش برای دفع پساب پخش آن در اراضی کشاورزی است. زیرا با این روش چرخه مواد غذایی تکمیل شده و عناصری که در اثر زراعت از خاک خارج شده است دوباره به آن بازگردانده می شود(چیک، 1964)[5].
 بنابراین ایده اولیه استفاده از پساب در کشاورزی به سه دلیل عمده شکل گرفت که عبارتند از:

 1) جلوگیری از آلوده شدن رودخانه ها.

 2) استفاده از مواد غذایی موجود در آن برای زراعت.

3) حفاظت آب و استفاده مجدد از آن در مناطق کم آب نیز به آن اضافه شد.

منابع فاضلاب : مهمترین منابع تولید فاضلاب به شرح زیر می باشد:

 1-3-1- فاضلاب خانگی

 آلودگی آب ها توسط فاضلاب های خانگی یا محل نگهداری چهار پایان از متداولترین نوع آنهاست. این نوع آلودگی ها كه عموماُ خطرناك هستند باعث نا پاكی آب های زیر زمینی وخاک می شوند. بدین ترتیب كه در اثر نفوذ مواد آلوده و جذب نشدن در جریان حركت داخل زمینی خود را به  سفره های آب دار می رسانند (عبدالهی منصورخانی، 1392).

1-3-2- مواد زاید صنعتی

یكی از انواع آلودگی ورود مواد زاید و آلوده كارخانه ها به جریان های آب سطحی و زیرزمینی می باشد. حتی در مواردی كه از آب در كارخانه ها به عنوان عامل سرد كننده استفاده می شود ریختن  مجدد آب گرم به رودخانه ها باعث پایین آوردن مقدار اكسیژن موجود در آب و در نتیجه بهم زدن تعادل حیاتی آب می شود. فاضلاب های صنعتی موجب انهدام موجودات آبزی چه گیاهی و چه حیوانی و نیز عوامل طبیعی موجود در آب كه برای تصفیه آن وظیفه بسیار مهمی را به عهده دارند می گردند .مواد زاید كارخانه ها عبارت است ازمواد جامد چون نسوج درختان، پوست حیوانات، ذرات مواد معدنی، مواد شیمیائی چون نمك های آهن، روی مس، كرم، سیانور، محلول های اسید ی، فنل، سولفور، نمك های آمونیوم، قیر و هیدرو كربورهای دیگر، مواد رنگی، چربی ها، مواد لعابی، موادپاك كننده قلیائی، موادسلولزی، مواد آلی و بالاخره مواد زایدی كه از كارخانه های لبنیات سازی خارج می شود و به سبب دارا بودن مواد پروتئینی فراوان محیط بسیار مساعدی برای رشد انواع میكروب ها و در نتیجه آلودگی آب می باشد (عبدالهی منصورخانی،  1392).

1-3-3- مواد زاید كشاورزی

 افزایش میزان محصولات كشاورزی سبب ازدیاد مصرف كود های شیمیائی وسموم دفع آفات گیاھی گردیده كه درنتیجه مقداری از آن وارد آب شده و در زمین نفوذ می كند. سموم ممكن است در جریان نفوذ توسط خاك جذب شده و یا در زمین هایی كه قدرت جذب پایین باشد وارد سفره های آب گردد (عبدالهی منصورخانی، 1392).

1-3-4- مواد پاك كننده

تمام این مواد بدلیل خاصیت كم كردن قدرت كشش سطحی آب و  قدرت رطوبت دهی، كف كردن، و بالاخره امو لسیونه شدن قدرت پاك كنندگی دارند .این مواد كه در منازل، صنایعی چون رنگ رزی، مواد معدنی، امولسیون های پو شاننده جاده ها وغیره مصرف دارند. با ریختن به رودخانه ها باعث ایجاد كف فراوان می شوند (سالت و همکاران، 1998).

گیاه پالایی
 1-4-1- فناوری گیاه پالایی

گیاه پالایی یك فناوری نسبتا نوظهور و مقرون به صرفه است که در آن از گیاهان سبز جهت خارج كردن مواد آلاینده ازآب و خاک استفاده می شود(سالت و همکاران، 1998)[6]. این فناوری را همچنین می­توان برای پالایش برخی از عناصرآلاینده از آب یا حتی هوا بكار برد. برخی گیاهان قادر به جذب آلاینده ها به درون سیستم آوندی خود بوده و برخی دیگر، این ترکیبات را تجزیه نموده و یا آن ها را به ترکیبات متابولیزه شده کمتر سمی، تغییر شکل می دهند. گیاهان، با جذب آلودگی توسط ریشه ها، آن ها را درون ساختار سلولی و یا برگ و میوه ذخیره می کنند. ریشه های گیاهان قادر به ترشح آنزیم هایی هستند که فعالیت میکروبی را افزایش داده و زمینه را برای جذب برخی آلاینده ها مهیا می سازند(عبدی کوپایی، 2007؛ پرادهان و کونراد، 1998؛ تی سائو، 2003)[7].

از گیاه پالایی می­توان برای حذف موادآلاینده ی جامد، مایع وگازی استفاده کرد. همچنین در زمینه خاک های آلوده در کشاورزی و رسوبات (علف کش، آفت کش، فلزات سنگین)، و در صنایع (مواد آلی، فلزات) و ضایعات معدند(فلزات) استفاده نمود (اولسون و ریردون، 2003؛ ریدینتی، 2002؛ راک، 2003)[8].

 آب های آلوده ای که می توان از فرایند گیاه پالایی در آن ها استفاده نمود شامل فاضلاب خانگی و فاضلاب شهری (مواد غذایی ، فلزات)، رواناب کشاورزی و آب زهکش (مواد مغذی کود شیمیایی، فلزات، آرسنیک، سلنیوم، سموم دفع آفات آلی و علف کش)، فاضلاب های شهری (آلی و معدنی)، شیرابه دفع زباله، زهکشی معادن (فلزات)، و آب های