1-5- سؤالات و فرضیات تحقیق.. 6

1-5-1- سؤالات این تحقیق عبارتند از : 6

1-5-2- فرضیه‏های تحقیق.. 7

1-6- اهداف انجام تحقیق.. 7

1-7- روش انجام تحقیق.. 7

1-8- روش های گردآوری داده ها 7

1-9- قلمرو تحقیق.. 8

1-9-1- قلمرو موضوعی تحقیق.. 8

1-9-2- قلمرو مکانی تحقیق.. 8

1-9-3-  قلمرو زمانی تحقیق.. 8

1-10- جامعه و نمونه آماری.. 8

1-10-1- جامعه آماری.. 8

1-10-2- نمونه آماری.. 8

1-11- روش نمونه گیری.. 9

1-12- روش های مورد نظر برای تجزیه و تحلیل داده ها 9

1-13- تعریف واژه ها و اصطلاحات تخصصی تحقیق.. 9

فصل دوم: مروری بر ادبیات تحقیق و پیشینه پژوهش

2-1- مقدمه. 13

2-2- بخش اول: سرمایه گذاری.. 13

2-2-1- انواع سرمایه گذاری.. 15

2-2-2- بازده سرمایه گذاری.. 16

2-2-3- روشهای سرمایه گذاری عبارتند از. 17

2-2-4- ریسک… 19

2-2-5- عوامل مؤثر بر ریسک و بازده سرمایه گذاری در محصولات مالی.. 21

2-2-5-1- عوامل کلان. 21

2-2-5-2- عوامل خرد 23

2-2-6- نظریه پرتفوی.. 25

2-2-7- مدل های ارائه شده جهت انتخاب پرتفوی بهینه. 29

2-2-7-1- مدل میانگین- واریانس… 29

2-2-7-2- مدل میانگین- نیمه واریانس… 30

2-2-7-3- مدل احتمالی.. 30

2-2-7-4- مدل میانگین-  واریانس-  چولگی.. 30

2-2-7-5- مدل فازی.. 30

2-2-7-6- مدل شبکه عصبی.. 32

2-2-7-7- مدل الگوریتم ژنتیک… 32

2-3- بخش دوم: منطق فازی و الگوریتم ژنتیک… 36

2-3-1- منطق فازی.. 36

2-3-2- منطق فازی و کاربرد آن در تصمیم گیری.. 37

2-3-3- الگوریتم ژنتیک… 39

2-3-3-1- بررسی اجمالی الگوریتم ژنتیک… 40

2-3-3-2-کارکرد الگوریتم ژنتیک برای انتخاب پرتفوی.. 41

2-3-3-3- تشریح چگونگی اجرای الگوریتم نهایی.. 43

فصل سوم: روش اجرای تحقیق

3-1- مقدمه. 46

3-2- روش پژوهش… 46

3-3- سؤالات و فرضیات تحقیق.. 47

3-3-1- سؤالات تحقیق.. 47

3-3-2- فرضیه‏های تحقیق.. 47

3-5- جامعه و نمونه آماری.. 47

3-6- گردآوری اطلاعات… 49

3-7- روش‌ها و ابزار تحلیل داده‏ها 49

 

3-7-1- آزمون کولموگوروف- اسمیرنوف (K-S) 50

3-7-2- آزمون مقایسه میانگین دو جامعه. 50

3-8- خلاصه فصل.. 51

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها

4-1- مقدمه. 53

4-2- رتبه بندی صنایع با استفاده از منطق فازی.. 53

4-3- مدل‌سازی و حل مدل با استفاده از الگوریتم ژنتیک… 62

4-3-1- مدل‌سازی.. 62

4-3-2- انتخاب سبد بهینه با استفاده از الگوریتم ژنتیک… 64

4-3-3-  نتایج الگوریتم ژنتیک روی مدل پیشنهادی.. 69

4-4- مقایسه عملکرد مدل مبتنی بر منطق فازی و مدل مارکویتز. 87

4-4-1- نتایج آزمون مرتبط با مقایسه میانگین مدل پیشنهادی مبتنی بر منطق فازی و مدل مارکویتز. 89

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات

5-1- مقدمه. 101

5-2- خلاصه پژوهش… 101

5-3- بررسی یافته‌ها و تفسیر نتایج پژوهش… 102

5-4- محدودیت‌های پژوهش… 103

5-5- پیشنهادهای کاربردی پژوهش… 103

5-6- پیشنهادهایی برای پژوهش‌های آتی.. 104

منابع و مآخذ. 105

فهرست منابع فارسی.. 105

فهرست منابع انگلیسی.. 108

چکیده انگلیسی.. 110

 

 

فهرست جداول

عنوان                                                                                                   شماره صفحه

جدول 2-1: کاربرد الگوریتم ژنتیک در حل مسئله انتخاب مجموعه دارایی…………………………………………………………. 34

جدول 2-2: تفاوت های اصلی بین الگوریتم ژنتیک و الگوریتم های بهینه سازی سنتی…………………………………………….. 35

جدول3-1: شرکت های عضو نمونه آماری……………………………………………………………………………………….. 48

جدول 4-1: اهمیت شاخص‌ها از دید چهار فرد خبره 54

جدول 4-2: صفات زبانی و وزن‌های عددی ذوزنقه‌ای……………………………………………………………………………. 54

جدول 4-3: ارزیابی صنایع نسبت به شاخص نقدشوندگی سهام…………………………………………………………………… 56

جدول 4-4: ارزیابی صنایع نسبت به شاخص بازده سهام . 56

جدول 4-5: ارزیابی صنایع نسبت به شاخص سود هر سهم……………………………………………………………………….. 57

جدول 4-6: ارزیابی صنایع نسبت به شاخص نسبت قیمت به سود هر سهم………………………………………………………… 57

جدول 4-7: ارزیابی صنایع نسبت به شاخص ریسک سیستماتیک………………………………………………………………….. 57

جدول 4-8: مطلوبیت فازی برای صنایع مختلف .. 61

جدول 4-9: امتیاز کل برای صنایع مختلف .. 61

جدول 4-10: رتبه‌بندی صنایع…………………………………………………………………………………………………….. 62

جدول 4-11: کدگذاری صنایع و شرکتها در جامعه آماری مورد مطالعه……………………………………………………………. 70

جدول 4-12: نتایج الگوریتم ژنتیک برای سبد سهام 5 تایی در 10 بار اجرا…………………………………………………………. 73

 جدول 4-13: نتایج الگوریتم ژنتیک برای سبد سهام 7 تایی در 10 بار اجرا………………………………………………………… 73

جدول 4-14: نتایج الگوریتم ژنتیک برای سبد سهام 10 تایی در 10 بار اجرا……………………………………………………….. 74

جدول 4-15: نتایج الگوریتم ژنتیک برای سبد سهام 12 تایی در 10 بار اجرا 74

جدول 4-16: نتایج الگوریتم ژنتیک برای سبد سهام 15 تایی در 10 بار اجرا 75

جدول 4-17: نتایج الگوریتم ژنتیک برای سبد سهام 17 تایی در 10 بار اجرا……………………………………………………….. 75

جدول 4-18: نتایج الگوریتم ژنتیک برای سبد سهام 20 تایی در 10 بار اجرا……………………………………………………….. 76

جدول 4-19: اطلاعات مربوط به بهترین سبد 5 تایی حاصل از 10 بار اجرا………………………………………………………… 76

جدول 4-20: اطلاعات مربوط به بهترین سبد 7 تایی حاصل از 10 بار اجرا 77

جدول 4-21: اطلاعات مربوط به بهترین سبد 10 تایی حاصل از 10 بار اجرا……………………………………………………….. 78

جدول 4-22: اطلاعات مربوط به بهترین سبد 12 تایی حاصل از 10 بار اجرا 79

جدول 4-23: اطلاعات مربوط به بهترین سبد 15 تایی حاصل از 10 بار اجرا……………………………………………………….. 80

جدول 4-24: اطلاعات مربوط به بهترین سبد 17 تایی حاصل از 10 بار اجرا 82

جدول 4-25: اطلاعات مربوط به بهترین سبد 20 تایی حاصل از 10 بار اجرا 83

جدول 4-26: خلاصه نتایج مدل پیشنهادی مبتنی بر منطق فازی به ازای اندازه‌های مختلف سبد …………………………………….  88

جدول 4-27: خلاصه‌ی نتایج مدل مارکویتز به ازای اندازه‌های مختلف سبد . 89

جدول 4-28: آزمون میانگین  بازده دو جامعه (سبد 5 تایی) 89

جدول 4-29: آزمون میانگین ریسک دو جامعه (سبد 5 تایی) 90

جدول 4-30: آزمون میانگین بازده دو جامعه (سبد 7 تایی) 91

جدول 4-31: آزمون میانگین ریسک دو جامعه (سبد 7 تایی……………………………………………………………………….. 91

جدول 4-32: آزمون میانگین بازده دو جامعه (سبد 10 تایی) 92

جدول 4-33: آزمون میانگین ریسک دو جامعه (سبد 10 تایی……………………………………………………………………… 93

جدول 4-34: آزمون میانگین بازده دو جامعه (سبد 12 تایی) 93

جدول 4-35: آزمون میانگین ریسک دو جامعه (سبد 12 تایی……………………………………………………………………… 94

جدول 4-36: آزمون میانگین بازده دو جامعه (سبد 15 تایی) 95

جدول 4-37: آزمون میانگین ریسک دو جامعه (سبد 15 تایی……………………………………………………………………… 95

جدول 4-38: آزمون میانگین بازده دو جامعه (سبد 17 تایی) 96

جدول 4-39: آزمون میانگین ریسک دو جامعه (سبد 17 تایی……………………………………………………………………… 97

جدول 4-40: آزمون میانگین بازده دو جامعه (سبد 20 تایی) 97

جدول 4-41: آزمون میانگین ریسک دو جامعه (سبد 20 تایی……………………………………………………………………… 98

جدول 5-1: رتبه‌بندی صنایع . 102

 

 

 

 

فهرست اشکال

عنوان                                                                                                                              شماره صفحه

شکل 2-1: عوامل مؤثر در بازدهی ………………………………………………………………………………………………  19

شکل2-2: نمودار ریسک………………………………………………………………………………………………………… 27

شکل4-1: وزن‌های عددی برای صفات زبانی…………………………………………………………………………………… 55

شکل 4-2: سلسله مراتب منطق فازی برای رتبه‌بندی صنایع……………………………………………………………………… 60

شکل 4-3: فلوچارت الگوریتم پیشنهادی………………………………………………………………………………………… 66

شکل 4-4: نمودار روند همگرایی الگوریتم ژنتیک پیشنهادی برای بهترین سبد 5 تایی…………………………………………….. 84

شکل 4-5: نمودار روند همگرایی الگوریتم ژنتیک پیشنهادی برای بهترین سبد 7 تایی . 85

شکل 4-6: نمودار روند همگرایی الگوریتم ژنتیک پیشنهادی برای بهترین سبد 10 تایی…………………………………………… 85

شکل 4-7: نمودار روند همگرایی الگوریتم ژنتیک پیشنهادی برای بهترین سبد 12 تایی…………………………………………… 86

شکل 4-8: نمودار روند همگرایی الگوریتم ژنتیک پیشنهادی برای بهترین سبد 15 تایی…………………………………………… 86

شکل 4-9: نمودار روند همگرایی الگوریتم ژنتیک پیشنهادی برای بهترین سبد 17 تایی…………………………………………… 87

شکل 4-10: نمودار روند همگرایی الگوریتم ژنتیک پیشنهادی برای بهترین سبد 20 تایی………………………………………….. 87

 

 

چکیده

هدف اصلی این پژوهش بررسی و مقایسه عملکرد مدل مبتنی بر منطق فازی و مارکویتز در مقایسه با مدل مارکویتز می باشد. در این پژوهش نخست پنج صنعت مورد مطالعه (مواد و محصولات دارویی، خودرو و ساخت قطعات، ماشین آلات و تجهیزات، محصولات غذایی و آشامیدنی و 5 محصولات شیمیایی) به وسیله‌ منطق فازی و براساس پنج شاخص ‌(نقدشوندگی سهام، بازده سهام، سود هر سهم، نسبت قیمت به سود هر سهم و ریسک سیستماتیک) رتبه‌بندی شده، سپس با توسعه مدل مارکویتز و حل آن با الگوریتم ژنتیک، سبد سهامی را انتخاب نموده که ریسک کم و بازده بالایی داشته است.

جامعه­ی آماری پژوهش حاضر تمامی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در صنایع  مواد و محصولات دارویی، خودرو و ساخت قطعات، ماشین آلات و تجهیزات، محصولات غذایی و آشامیدنی و محصولات شیمیایی طی سالهای 1385تا 1390 می باشد که براساس روش حذفی سیستماتیک حجم نمونه نهایی 69 شرکت می باشد که عملکرد مدل های مبتنی بر منطق فازی و مارکویتز در مقایسه با مدل مارکویتز عملکرد براساس سبدهای 5، 7، 10، 12، 15، 17و 20تایی از شرکت های مزبور مورد بررسی و آزمون قرار گرفته است.

نتایـج حاصل از آزمون مقایسه میانگیـن دو جامعه نشان می دهد تمامی سبدهای سهام تشکیل شده (با اندازه های مختلف) توسط مدل مبتنی بر منطق فازی نسبت به مدل مارکویتز از بازده بیشتر و ریسک (واریانس) کمتری برخوردارند که نشان دهنده عملکرد بهتز مدل پیشنهادی تحقیق حاضر نسبت به مدل مارکویتز می باشد.

واژگان کلیدی: منطق فازی، مدل مارکویتز، الگوریتم ژنتیک، سبدهای سهام

 

 

فصل اول: کلیات تحقیق

 

 

 

1-1- مقدمه

هر روزه تلاشـهای گسـترده ای برای بهبود روشـهای بررسی و تحلیل سهام در بازارهای مالی دنیا صـورت می گیرد. تلاش به منظور بهبود روشهای تجزیه و تحلیل سهام- به ویژ ه در بازارهایی که گوناگونی سهام در آنها بسیار زیاد است- به پدید آمدن روشهای نوینی منجر شده است که در کنار روش های گذشته در صدد یافتن پاسخی برای حداکثر سازی سود در بازارهای مالی است .الگوریتم ژنتیک، شبکه های عصبی، منطق فازی و… همگی از مصداق های این روشهای نوین است. ریسک و بازده، دو عنصر اصلی مؤثر در تصمیمات سرمایه گذاری در سهام است. هر سرمایه گذاری به دنبال افزایش بازده از یک سو و کاهش ریسک از سو ی دیگر است. بیشتر سرمایه گذاران اطمینان خاطر را به عدم اطمینان ترجیح می دهند؛ بنابراین در ازای کاهش ریسک به سطح خاصی از بازدهی اکتفا می کنند. این اطمینان خاطر از طریق تنوع بخشی و ایجاد سبد سهام، امکان پذیر است. سبد سهام مجموعه ای از سهام است که هر سهم موجود در آن، بازدهی و ریسک مشخصی دارد. در بازارهای سرمایه، روشها و تکنیکهای گوناگونی برای این کار مورد استفاده قرار می گیرد. ورود به بازار سرمایه و استفاده از ابزارهای جدید به منظور کسب بازدهی بیشتر، گامی در راستای کارآتر شدن بازار است. این امر حائز اهمیت بسیار است زیرا:

استفاده از ابزارها و روشهای هوشمند جدید در بازار سرمایه می تواند بازدهی سرمایه گذار را افزایش دهد.
استفاده از ابزار مناسب و بازدهی بیشتر برای سرمایه گذار، تخصیص بهتر منابع را در پی خواهد داشت.
تاکنون الگوهای زیادی برای حل مسئله مدیریت سبد سهام ارائه شده که هر یک با توجه به وضعیت و محدودیتهابی طرح شده است. از سوی دیگر فرایند سرمایه گذاری، مسئله سرمایه گذاری در وضعیت عدم اطمینان است. از آنجائی که این تصمیم گیری فردی است و توسط انسانهایی با روحیات و ویزگیهای فردی گوناگونی اتخاذ می شود، معیارهای مختلفی خواهد داشت. با توجه به رفتار غیرخطی سرمایه گذاران، هدف اصلی این تحقیق، انتخاب پرتفوی بهینه با استفاده از الگوریتم ژنتیک و منطق فازی می باشد، به گونه ای که پرتفوی حاصل ضمن بیشنه نمودن بازده، ریسک سرمایه گذاری را نیز کمتر نماید. در ادامه به تشریح بیشتر موضوع، اهمیت و ضرورت موضوع و فرضیه های و روش های تحقیق پرداخته می شود.

1-2- مسئله اصلی تحقیق