فصل دوم: سابقه و پیشینه تحقیق

2-1- مروری بر مطالعات انجام شده در سایر کشورها ………………………………………………………………………………………………………………………….. 7

2-2- مطالعات مولکولی در ارتباط با قارچ­های سرکوسپوروئید………………………………………………………………………………………………………………………….. 9

2-3- مروری بر مطالعات انجام شده در ایران ………………………………………………………………………………………………………………………….. 11

فصل سوم: روش اجرای تحقیق

3-1- جمع­آوری نمونه ………………………………………………………………………………………………………………………….. 13

3-2- آماده­سازی نمونه ………………………………………………………………………………………………………………………….. 26

3-3- جداسازی ………………………………………………………………………………………………………………………….. 26

3-4- تهیه عصاره و پودر برگ و اضافه کردن آن­ها به محیط کشت PDA ………………………………………………………………………………………………………………………….. 27

3-5- مطالعه خصوصیات ریخت­شناسی و تهیه ترسیم از اندام­های مختلف قارچی ………………………………………………………………………………………………………………………….. 27

فصل چهارم: نتایج

4-1- علایم ایجاد شده توسط قارچ­های سرکوسپوروئید ………………………………………………………………………………………………………………………….. 29

4-2- نتایج کشت قارچ­ها روی محیط PDA حاوی عصاره و پودر برگ ………………………………………………………………………………………………………………………….. 30

4-3- کلید تشخیص جنس­های بررسی شده در این رساله ………………………………………………………………………………………………………………………….. 32

4-4- کلید تشخیص گونه­های جنس Cercospora بررسی شده در این رساله ………………………………………………………………………………………………………………………….. 33

4-5- کلید تشخیص گونه­های جنس Passalora بررسی شده در این رساله ………………………………………………………………………………………………………………………….. 34

4-6- کلید تشخیص گونه­های جنس Pseudocercospora بررسی شده در این رساله ………………………………………………………………………………………………………………………….. 36

4-7- کلید تشخیص گونه­های جنس Ramularia بررسی شده در این رساله ………………………………………………………………………………………………………………………….. 37

4-8- شرح آرایه­های شناسایی­شده ………………………………………………………………………………………………………………………….. 41

4-8-1- جنس Cercospora ………………………………………………………………………………………………………………………….. 41

4-8-2- جنس Cercosporella  ………………………………………………………………………………………………………………………….. 63

4-8-3- جنس Neoovularia ………………………………………………………………………………………………………………………….. 67

4-8-4- جنس Passalora ………………………………………………………………………………………………………………………….. 68

4-8-5- جنس Pseudocercospora ………………………………………………………………………………………………………………………….. 86

4-8-6- جنس Ramularia ………………………………………………………………………………………………………………………….. 106

4-8-7- جنس Ramulariopsis ………………………………………………………………………………………………………………………….. 126

4-8-8- جنس Scolecostigmina ………………………………………………………………………………………………………………………….. 128

4-8-9- جنس Sirosporium ………………………………………………………………………………………………………………………….. 130

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

پیشنهادات ………………………………………………………………………………………………………………………….. 137

فهرست منابع ………………………………………………………………………………………………………………………….. 138

چکیده انگلیسی

فهرست جداول

شماره   جدول                                                                                                      صفحه

جدول 3-1- اطلاعات مربوط به نمونه­های جمع­آوری شده از استان گلستان………………………………………………………………………………………………………………………….. 14

جدول 3-2- اطلاعات مربوط به نمونه­های جمع­آوری شده از استان مازندران ………………………………………………………………………………………………………………………….. 15

جدول 3-3- اطلاعات مربوط به نمونه­های جمع­آوری شده از استان گیلان ………………………………………………………………………………………………………………………….. 16

جدول 3-4- اطلاعات مربوط به نمونه­های جمع­آوری شده از سایر استان­ها ………………………………………………………………………………………………………………………….. 17

جدول 3-5- اطلاعات مربوط به نمونه­های مجموعه قارچ­های وزارت جهاد کشاورزی ………………………………………………………………………………………………………………………….. 18

جدول 3-6- نمونه­های بررسی شده به تفکیک تعداد و نوع میزبان (گیاهان زراعی) ………………………………………………………………………………………………………………………….. 23

جدول 3-7- نمونه­های بررسی شده به تفکیک تعداد و نوع میزبان (سایر گیاهان) ………………………………………………………………………………………………………………………….. 24

جدول 4-1- نام آرایه­های شناسایی­شده و میزبان­های آن­ها ………………………………………………………………………………………………………………………….. 39

جدول 5-1- تعداد نمونه در هر جنس به تفکیک استان محل نمونه­برداری ………………………………………………………………………………………………………………………….. 134

جدول 5-2- تعداد گونه­های شناسایی شده در جنس­های مورد مطالعه ………………………………………………………………………………………………………………………….. 135

جدول 5-3- میزبان­های جدید برای تعدادی از گونه­های قارچی ………………………………………………………………………………………………………………………….. 136

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست اشکال

شماره شکل                                                                                                      صفحه

شکل 3-1- محل­های جمع­آوری قارچ­های سرکوسپوروئید از استان­های مختلف ایران………………………………………………………………………………………………………………………….. 13

شکل 4-1- علایم شناسی در برخی بیماری­های ایجاد شده توسط قارچ­های سرکوسپوروئید ………………………………………………………………………………………………………………………….. 29

شکل 4-2- نحوه تشکیل استروما و دسته­های کنیدیوفور روی لکه­ها ………………………………………………………………………………………………………………………….. 30

شکل 4-3- رشد پرگنه قارچ Cercospora mercurialis روی دو نوع محیط کشت ………………………………………………………………………………………………………………………….. 30

شکل 4-4- کنیدیوفورها و کنیدیوم­ها در جنس Cercospora ………………………………………………………………………………………………………………………….. 41

شکل 4-5- کنیدیوفورها و کنیدیوم­ها در جنس Cercosporella ………………………………………………………………………………………………………………………….. 63

شکل 4-6- کنیدیوفورها و کنیدیوم­ها در جنس Neoovularia ………………………………………………………………………………………………………………………….. 67

شکل 4-7- کنیدیوفورها و کنیدیوم­ها در جنس Passalora ………………………………………………………………………………………………………………………….. 68

شکل 4-8- کنیدیوفورها و کنیدیوم­ها در جنس Pseudocercospora ………………………………………………………………………………………………………………………….. 86

شکل 4-9- کنیدیوفورها و کنیدیوم­ها در جنس Ramularia ………………………………………………………………………………………………………………………….. 106

شکل 4-10- کنیدیوفورها و کنیدیوم­ها در جنس Ramulariopsis ………………………………………………………………………………………………………………………….. 126

شکل 4-11- کنیدیوفورها و کنیدیوم­ها در جنس Scolecostigmina ………………………………………………………………………………………………………………………….. 128

شکل 4-12- کنیدیوفورها و کنیدیوم­ها در جنس Sirosporium ………………………………………………………………………………………………………………………….. 130

شکل 1- Cercospora acnidae ………………………………………………………………………………………………………………………….. 42

شکل 2- Cercospora althaeina ………………………………………………………………………………………………………………………….. 43

شکل 3- Cercospora apii ………………………………………………………………………………………………………………………….. 47

شکل 4- Cercospora beticola ………………………………………………………………………………………………………………………….. 48

شکل 5- Cercospora bizzozeriana ………………………………………………………………………………………………………………………….. 49

شکل 6- Cercospora caricis ………………………………………………………………………………………………………………………….. 50

شکل 7- Cercospora cheiranthi ………………………………………………………………………………………………………………………….. 51

شکل 8- Cercospora lactucae-sativae ………………………………………………………………………………………………………………………….. 52

شکل 9- Cercospora mercurialis ………………………………………………………………………………………………………………………….. 54

شکل 10-  Cercospora pantoleuca………………………………………………………………………………………………………………………….. 55

شکل 11-  Cercospora peckiana………………………………………………………………………………………………………………………….. 57

شکل 12-  Cercospora sorghi………………………………………………………………………………………………………………………….. 58

شکل 13-  Cercospora traversiana………………………………………………………………………………………………………………………….. 59

شکل 14-  Cercospora violae………………………………………………………………………………………………………………………….. 60

شکل 15-  Cercospora zebrina………………………………………………………………………………………………………………………….. 61

شکل 16-  Cercospora zonata………………………………………………………………………………………………………………………….. 62

شکل 17-  Cercosporella primulae………………………………………………………………………………………………………………………….. 64

شکل 18-  Cercosporella virgaureae………………………………………………………………………………………………………………………….. 65

شکل 19-  Neoovularia ovata………………………………………………………………………………………………………………………….. 67

شکل 20-  Passalora bolleana………………………………………………………………………………………………………………………….. 69

شکل 21-  Passalora bondartsevii………………………………………………………………………………………………………………………….. 70

شکل 22- Passalora calotropidis ………………………………………………………………………………………………………………………….. 72

شکل 23- Passalora chaetomium ………………………………………………………………………………………………………………………….. 73

شکل 24- Passalora circumscissa ………………………………………………………………………………………………………………………….. 74

شکل 25- Passalora cousiniae ………………………………………………………………………………………………………………………….. 75

شکل 26- Passalora dubia ………………………………………………………………………………………………………………………….. 76

شکل 27- Passalora graminis ………………………………………………………………………………………………………………………….. 77

شکل 28- Passalora microsora ………………………………………………………………………………………………………………………….. 78

شکل 29- Passalora personata ………………………………………………………………………………………………………………………….. 80

شکل 30- Passalora phaeopappi ………………………………………………………………………………………………………………………….. 81

شکل 31- Passalora punctum ………………………………………………………………………………………………………………………….. 82

شکل 32- Passalora rosae ………………………………………………………………………………………………………………………….. 83

شکل 33- Passalora rosicola ………………………………………………………………………………………………………………………….. 84

شکل 34- Passalora ziziphi ………………………………………………………………………………………………………………………….. 85

شکل 35- Pseudocercospora abelmoschi ………………………………………………………………………………………………………………………….. 87

شکل 36- Pseudocercospora atromarginalis ………………………………………………………………………………………………………………………….. 88

شکل 37- Pseudocercospora cruenta ………………………………………………………………………………………………………………………….. 89

شکل 38- Pseudocercospora danaicola ………………………………………………………………………………………………………………………….. 91

شکل 39- Pseudocercospora griseola ………………………………………………………………………………………………………………………….. 92

شکل 40- Pseudocercospora heteromalla ………………………………………………………………………………………………………………………….. 93

شکل 41- Pseudocercospora jujubae ………………………………………………………………………………………………………………………….. 94

شکل 42- Pseudocercospora kaki ………………………………………………………………………………………………………………………….. 96

شکل 43- Pseudocercospora neriella ………………………………………………………………………………………………………………………….. 97

شکل 44- Pseudocercospora paraguayensis ………………………………………………………………………………………………………………………….. 98

شکل 45- Pseudocercospora punicae ………………………………………………………………………………………………………………………….. 100

شکل 46- Pseudocercospora rubi ………………………………………………………………………………………………………………………….. 101

شکل 47- Pseudocercospora salicina ………………………………………………………………………………………………………………………….. 102

شکل 48- Pseudocercospora salvadorae ………………………………………………………………………………………………………………………….. 103

شکل 49- Pseudocercospora sphaerellae-eugeniae ………………………………………………………………………………………………………………………….. 104

شکل 50- Pseudocercospora vitis ………………………………………………………………………………………………………………………….. 106

شکل 51- Ramularia anchusae ………………………………………………………………………………………………………………………….. 107

شکل 52- Ramularia brunnea ………………………………………………………………………………………………………………………….. 108

شکل 53- Ramularia cynarae ………………………………………………………………………………………………………………………….. 109

شکل 54- Ramularia geranii var. geranii ………………………………………………………………………………………………………………………….. 110

شکل 55- Ramularia grevilleana var. grevilleana ………………………………………………………………………………………………………………………….. 112

شکل 56- Ramularia heraclei ………………………………………………………………………………………………………………………….. 113

شکل 57- Ramularia inaequalis ………………………………………………………………………………………………………………………….. 114

شکل 58- Ramularia lamii var. lamii ………………………………………………………………………………………………………………………….. 116

شکل 59- Ramularia macularis ………………………………………………………………………………………………………………………….. 117

شکل 60-  Ramularia pratensis var. pratensis………………………………………………………………………………………………………………………….. 118

شکل 61- Ramularia rhabdospora ………………………………………………………………………………………………………………………….. 119

شکل 62- Ramularia rubella ………………………………………………………………………………………………………………………….. 120

شکل 63- Ramularia rumicis ………………………………………………………………………………………………………………………….. 121

شکل 64- Ramularia sambucina ………………………………………………………………………………………………………………………….. 122

شکل 65- Ramularia simplex ………………………………………………………………………………………………………………………….. 123

شکل 66- Ramularia uredinicola ………………………………………………………………………………………………………………………….. 124

شکل 67- Ramularia urticae ………………………………………………………………………………………………………………………….. 125

شکل 68- Ramulariopsis gossypii ………………………………………………………………………………………………………………………….. 127

شکل 69- Scolecostigmina confluens ………………………………………………………………………………………………………………………….. 129

شکل 70- Sirosporium celtidis ………………………………………………………………………………………………………………………….. 131

 

 

 

 

 

 

 

 

چکیده

قارچ­های سرکوسپوروئید شامل جنس Cercospora و جنس­های مشابه با آن هستند که مولد لکه برگی روی طیف وسیعی از محصولات اقتصادی می­باشند. اغلب گونه­های جنس Cercospora قادر به تولید فیتوتوکسینی به نام سرکوسپورین هستند که باعث افزایش بیماریزایی آن­ها می­شود. در ایران تا کنون در مورد شناسایی این قارچ­ها مطالعه منسجم صورت نگرفته است. به منظور مطالعه تاکسونومی
قارچ­های سرکوسپوروئید، نمونه­برداری از نواحی مختلف استان­های شمالی کشور شامل گلستان، مازندران و گیلان در طول فصول بهار تا پاییز سال­های 90-1389 انجام شد و 1775 نمونه روی میزبان­های مختلف زراعی، باغی، سبزیجات، زینتی، درختان جنگلی و علف­های هرز بدست آمد. علاوه بر این 127 نمونه موجود در مجموعه قارچ­های وزارت جهاد کشاورزی نیز بازبینی شدند و در مجموع 210 نمونه آلوده به قارچ­های سرکوسپوروئید تشخیص داده شد. تعداد 3 نمونه روی محیط کشت رشد میسلیومی و تولید کنیدیوم داشتند و اغلب نمونه­ها روی محیط کشت رشد نکردند. قارچ­ها به طور مستقیم از سطح برگ مطالعه شدند و از اندام­های مختلف قارچ از قبیل استروما، کنیدیوفور و کنیدیوم اسلایدهای میکروسکوپی تهیه و به کمک لوله ترسیم، ترسیم­های مناسب از این اندام­ها انجام شد. 70 گونه قارچ روی 69 جنس از 36 تیره گیاهی شناسایی شدند. از بین آن­ها 21 آرایه و 10 میزبان گیاهی برای اولین بار از ایران گزارش
می­شوند. با بررسی منابع مشخص شد که آرایه­های Passalora bondartsevii، Ramularia inaequalis و Ramularia simplex به ترتیب برای اولین بار روی میزبان­های Medicago sp.، Calendula persica و Ranunculus sahendicus معرفی می­شوند. علاوه بر این Scolecostigmina به عنوان یک جنس جدید برای قارچ­های ایران محسوب می­شود. نمونه مطالعه شده روی Danae racemosa که پیش از این با نام Cercosporina danaecola معرفی شده بود، به جنس Pseudocercospora منتقل گردید (Pseudocercospora danaicola (Vienn. Bourg.) Pirnia & Zare, comb. nov.).

 

 

 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 

 

 

1-1- مقدمه

یکی از جنبه­های مهم علم بیماری­شناسی گیاهی شناسایی عوامل بیماریزای گیاهان از جمله قارچ­ها می­باشد که روی محصولات زراعی، باغی، سبزیجات، گیاهان زینتی، جنگل­ها و مراتع خسارت­های زیادی ایجاد می­کنند. اولین قدم جهت کنترل عوامل بیماریزا شناسایی دقیق آن­ها است. در این تحقیق قارچ­هایی از یک گروه نسبتاً بزرگ تحت عنوان cercosporoid hyphomycetes مورد مطالعه قرار گرفتند که
مجموعه­ای مشتمل بر بیش از 30 جنس مختلف قارچی با خصوصیات ظاهری کم و بیش مشابه هستند (Crous and Braun, 2003).

این قارچ­ها عمدتاً مولد لکه­برگی در گیاهان می­باشند. تعدادی از قارچ­های این گروه هیپرپارازیت سایر قارچ­های پاتوژن گیاهی هستند (Khodaparast and Braun, 2005). برخی از آن­ها نیز به عنوان عوامل کنترل بیولوژیکی علف­های هرز معرفی شده­اند (Berner et al., 2005).

بیشترین تعداد گونه­ها مربوط به جنس .Cercospora Fresen است. این جنس با داشتن کنیدیوفورهای رنگی، ایستاده، زانویی تا موجدار، دارای بند یا فاقد آن، وجود یک یا چند